HİKMET KIVILCIMLI

DEV-GENÇ SEMİNERLERİ

Hikmet Kıvılcımlı’nın,  Dev-Genç’in, Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu TDGF’nin İstanbul Bölge Yürütme Kurulu’nca üyelerinin eğitimi amacıyla istenmiş seminerlerde yaptığı konuşmalardan derlenerek hazırlanmış bir çalışmadır. Seminerler, İşsizlik ve Pahalılıkla Mücadele Derneği’nin, İPSD’nin Istanbul Langa’daki (Aksaray) lokalinde haftada 2 oturum olarak 3 hafta boyunca 6 oturum olarak yapılmış. 12-29 Ocak 1970 tarihleri arasında. Seminerlerin programı, tarihi, konusu TDGF, Istanbul Bölge Yürütme kurulu imzalı bir bildiriyle duyurulmuş. (Ek1)

Ayrıca Fuat Fegan’ın, “Dev-Genç Seminerleri” başlıklı notunda seminerler hakkında bilgi verilmiş. 16 Haziran 1977 tarihli nottan kısa bir alıntı yapalım. “Programda görüleceği gibi bu seminerler haftada ikişerden olmak üzere Ocak 1970’de üç hafta sürmüştür. Seminerler, İPSD’nin o sıralar Langa’da bulunan genişçe lokalinde yapılıyordu. Her toplantıya 100 civarında gencin izlediği söylenebilir.

Çok canlı geçen seminerlerde, Kıvılcımlı, önce 1-2 saat kadar süren bir konuşma yapıyor ve arkasından gene 1-2 saat kadar tartışmalar yapılıyordu. 4 saati bulan oturumlar oluyordu.

İlk ikisi geçtikten sonra, oturumlar banda almak aklımıza geldi. III.sünden itibaren gerekli hazırlıklar yapılarak konuşma ve tartışmalar banda alındı. Bandlar bana geliyor ben de onları aynen daktilo ile tutanağa geçiriyordum. Sonra bu tutanakların tamam olanları redaksiyondan geçirilerek yeniden daktilo edildi.

Görüleceği gibi bazı oturumların bandları eksik olduğu için, tutanaklar yarım kalmıştır. IV.cü seminerde pek az eksikler bulunmakla birlikte, V. Seminer bayağı eksiktir.

İlk iki seminerin banda alınmamış olmasına Kıvılcımlı çok üzülmüştü. O Oturumların çok iyi geçtiği kanısında idi. Herhalde bu düşünceyle olacak, ilk iki oturumun konularını özetlemek üzere kaleme sarılmış, fakat bu girişimler de tamamlanamadan kalmıştır.” Notun son cümlesi de şöyle: “Konuşmaların tutanaklarda eksik kalan kısımları belki ileride Devlet arşivlerindeki band ve tutanaklardan tamamlanabilir.” (Ek 2)

Evet Kıvılcımlı’nın, tüm yaşamı boyunca bıkmadan usanmadan en zor koşullarda bile en ufak bir olanağı değerlendirerek yarattığı teorik çalışmaları, emeklerinin azımsanmayacak bölümü ne yazık ki günümüze ulaşamamış, gün yüzüne çıkarılamamıştır. Devlet arşivlerinin tozlu raflarında, polis nezarethanelerinin, mahkeme binalarının ücra köşelerinde ve daha bir dolu bilmediğimiz yerlerde en iyi ihtimalle yangınlardan, su baskınlarından, farelerden korunabildilerse ilerilerde ulaşılabilecekler midir?

Seminerlerle ilgili orijinaller, belgeler, notlar, el yazmaları ve daktilo nüshaları, Amsterdam’daki Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsünde, Kıvılcımlı Arşivinde koruma altındadır. Banda alınmamış ilk iki seminerin Kıvılcımlı el yazısıyla olan notlarından ve yine daktilo orijinallerinden belgeleri de yazımızda paylaşıyoruz. (Ek 3, 4 ve 5)

Bildiğimiz gibi, 1970 Ocak ayında Dev-Genç Seminerlerini, Şubat ve Mart aylarında TİP Beşiktaş ve Gaziosmanpaşa şubelerinde verilen 3 adet TİP Seminerleri devam etmiştir. TİP’in bu iki şubesi genel merkeze muhalif olarak bilinmekte ve kendilerine Kıvılcımlı’nın güncel meselelerde seminerler vermesini istemişlerdir. Bu üç (birincisi 15 Şubat’ta TİP Gaziosmanpaşa şubesinde, ikincisi ve üçüncüsü TİP Beşiktaş şubesinde 25 Şubat ve 6 Mart 1970’dir) seminer konuşmaları da “Türkiye İşçi Partisi Seminerleri” olarak kitaplaştırılmıştır. Kıvılcımlı, toplumsal mücadelenin yükseldiği bu dönemde gerek gençlere gerekse de TİP’lilere bizzat onların istemeleri, davetleri üzerine bu seminerleri vermiştir. Dev-Genç ve TİP Seminerleri 1970 yılının ilk aylarında verilen, konuları birbirine yakın, ülkenin ve dünyanın somut tahlillerini yapan dönemin politik tartışmalarını da içeren, katılımın kalabalık ve canlı olduğu, konuşma sonu yapılan tartışmalardan ilgini çok yüksek olduğu anlaşılan toplantılardır. Kıvılcımlı’nın görüşlerini, düşüncelerini, yazdıklarını, gençliğe, partililere anlattığı onlarla sıcak temas kurduğu bu anlamda önemi tartışılamaz çalışmalardır.

Derlemeye alınan 6 adet seminer konuşması da vardır. Alıntılar, Köksüz digital yayınlarının aynı adlı kitabından alınmıştır. Derlemede bulunan yazılara teşkil eden Dev-Genç Seminerlerinin, TDGF tarafından, “Türkiye Devrimci Gençlik Federasyonu Üyelerine Seminer Çalışmaları” başlığı ile yayınlanan programı şu şekildedir.

Konuşmacı: Hikmet Kıvılcımlı
Ocak ayı Programı:

12 Ocak, Pazartesi saat 16-21: “Somut Şartların Somut Tahlili: Dünya”

15 Ocak, Perşembe saat 16-21: “Somut Şartların Somut Tahlili: Türkiye”

19 Ocak, Pazartesi saat 16-21: “Strateji ve Taktik: Stratejik Örgüt ve Taktik örgütler”

22 Ocak, Perşembe saat 16-21: “ideolojik, Politik ve Örgütsel Açıdan Proletarya Sosyalizmi-Küçük-burjuva Sosyalizmi ve Sapmalar”

26 Ocak, Pazartesi saat 16-21: “Milli Demokratik Devrim ve Sosyalist Devrimin Bağlılığı”

29 Ocak, Perşembe saat 16-21: “Milli Cephe Politikası ve Önümüzdeki Görevler”

TDGF’nin yazısından kısa bir alıntıyla bu seminerlerin neden düzenlediklerine bakalım.

“İdeolojik eğitim çalışmalarının Ocak ayı programı yukarıya çıkarılmıştır, ideolojik güçlülüğün ne kadar önemli olduğunu uzun boylu yazmayacağız. Ancak, proletaryanın davasına kendini vermiş genç arkadaşlarımız, bilimsel sosyalizmi öğrenmek ve bilimsel sosyalizmin kılavuzluğunda ülkemizde başta proletaryanın ve diğer milli sınıfların, dünyamızda ise bütün ülkelerin işçilerinin ve ezilen dünya halklarının kurtuluşu uğrunda mücadeleye katılmak zorunda olduğu bir gerçektir.”

Fuat Fegan’ın yukarıdaki açıklamalarından da anlaşılacağı gibi 1. Ve 2. Toplantının band kaydı yapılmamıştır, okuduğumuz notlar, Kıvılcımlı’nın daha sonradan yazdığı özetlerdir. Bu nedenle bu iki toplantının çok az bir kısmı basılı olarak bulunmaktadır.

Birinci oturumda Dünya gözden geçirilir, “şu andaki dünyamız ne alemdedir” sorusuna cevap aranır, somut şartların somut tahlili başlığı altında. Kıvılcımlı çok kısa olarak insanlık tarihinin bir panoramasını tarih tezi ışığında yapar. Sınıfsız toplumdan başlayarak, antika ve modern dünyaların çelişkileri, ilişkileri, kentleri, milletleri, tarihcil devrim-sosyal devrim kavramlarını anlatarak.

İkinci oturumun konusu Türkiye’dir. Önce dünya gözden geçirilmişti, bu kez dünya içinde ülkemizi gözden geçireceğiz diye başlıyor Kıvılcımlı. Somut Türkiye diye başlanıyor ama band kaydı olmadığından çok kısadır bu bölüm.

Devam eden seminerlerin son 4 tanesinin konusu dönemin en güncel en can yakıcı sorunlarına odaklanmıştır. Strateji ve taktik, örgütlenme biçimleri, Milli Demokratik Devrim-Sosyalist Devrim tartışmaları, TİP, Proletarya Partisi nasıl olmalıdır, burjuva sosyalizmi, küçük-burjuva sosyalizmi, proletarya sosyalizmi gibi konular anlatılmış, soru-cevap bölümlerinde hararetli tartışmalarla irdelenmiş. Son oturuma Kıvılcımlı, geçmiş toplantıların bir özetini yaparak başlıyor.

“Sevgili ve saygıdeğer Genç Arkadaşlarım;

İlk iki oturumda dünya ve Türkiye şartlarının somut tahlilini koyduktan sonra, üçüncüsünde strateji ve taktik üzerinde durduk. Sonra, sosyalizmin Proletarya ve Burjuva Sosyalizmi diyebileceğimiz çeşitleri üzerinde durduk bir evvelki oturumda. En son da, Milli Demokratik Devrim ile Sosyalist Devrim kavramlarının üzerinde durduk, geçen oturumda. Ve bu vesileyle de, aydınlık bölünmesi üzerinde, objektif olmaya çalışarak birkaç noktayı belirttik.

Şimdi, bütün bu konuşmalarımızın sonucu anlamına gelen bir oturum oluyor bu 6. oturumumuz. Burada, “Önümüzdeki Görevler” konuşulacak. Fakat, bu görevlerin de ayrıntılarına girmeden önce, “Milli Cephe Politikası” karakteristiğini vermek için, bugünkü Türkiye’nin sosyal ve politik durumu üzerinde açıklamalar yapmak gerekiyor.”

Yararlanılan Kaynaklar

• Fuat Fegan, Dr. H. Kıvılcımlı Arşivi, Yurtdışı Kataloğu (IISH), s.34
• International Instıtute of Social History-IISH
• Dev-Genç Seminerleri -Köksüz Dijital Yayınlar-Internet. Yazıdaki alıntılar bu yayından alınmıştır.

Ekler

• TDGF Istanbul Bölge Yürütme Kurulu imzalı yazı, daktilo, IISH, Folder 250
• Fuat Fegan, “Dev-Genç Seminerleri”, el yazısı, IISH, Folder 249
• Seminer 1, “Somut Şartların Somut Tahlili: Dünya”, 12 Ocak 1970, ilk sayfa-daktilo, IISH, Folder 242
• Seminer 1, “Somut Şartların Somut Tahlili: Dünya”, 12 Ocak 1970, ilk sayfa-el yazması, IISH, Folder 241
• Seminer 2, “Somut Şartların Somut Tahlili: Türkiye”, 19 Ocak 1970, ilk sayfa-el yazması, IISH, Folder 241