Kıvılcımlı’yı yitirişimizin 52.yılında, Hekimlik Yaşamı ile ilgili bir arşiv belgesi ile anıyoruz.

Kıvılcımlı’nın hekimlik yaşamı ile ilgili olarak, İstanbul Tabip Odası arşivinde bulunan Tabip Odasına başvuru belgesini-oda kayıt fişi incelenerek aşağıdaki bilgiler çıkarıldı.

Kıvılcımlı’nın, olması beklenen mezuniyet yılının 1926 olduğunu, 1966 yılında düzenlenen, “1926 Yılı Mezunları 40.Yılı Kutlama” (*) Komitesinin, Kıvılcımlı’yı hekimliğinin 40.yılı kutlama davet yazısından anlıyoruz. Yazıda, Dahiliye Mütehassısı olarak geçiyor. Elimizde, 1928 tarihli Haydarpaşa Akliye asistanlığı notu düşülmüş bir fotoğrafı (*) var. Yine 1925 tarihli beyaz önlüklü grup olarak fotoğraflar var. 1926 yılı Istanbul Tıp Fakültesini bitirmesi beklenirken araya giren komünist sürek avları-gözaltılar-tutuklamalar-mahpusluklar-zindanlar-uzun hapishane yılları buna izin vermemiş, tüm yaşamını tescilli bir komünist olarak sürdürmüş olan Kıvılcımlı’nın, mezuniyeti ve mesleğini resmi olarak pratik etmesi ancak 1960’dan sonraki yıllarda olanaklı olabilmiştir. Mesleğini resmi olarak yapılabilmesinin engellenmesi onun hekimliğini icra etmesine, dostlarına, etrafındaki insanlara, cezaevindeki kimsesizlere, ülkenin en ücra-ıssız köşesinde bulunduğu zindanlardan yöre halkına yardım etmesine engel olmamıştır. Çankırı, Kırşehir cezaevleri, 30’lu, 40’lı yıllar. Özellikle, 38 Donanma Davasından sonra gelen uzun mahpusluk yıllarını geçirdiği Kırşehir cezaevinde, Kırşehir halkına ciddi hekimlik hizmeti vermiştir. Hatta , Nazım Bursa cezaevinde yattığında, bir sağlık sorunun Kırşehir’de mahpus olan Kıvılcımlı, uzaktan tanılayıp tedavi ettiğini, Nazım, Kemal Tahir’e yazdığı bir mektupta söz eder. Dönemin mektuplarından, daha sonraki yıllardaki tanıklıklardan mesleğinde çok yetkin olduğu, tedavilerinin başarılı olduğu, hatta aşı denemelerinin olduğunu biliyoruz. Ayrıca teorik çalışmalarındaki bir dolu toplumsal analizi, derin tıp özellikle psikiyatri bilgisiyle anlaşılır kılmıştır.
Ama kendisinin hekim olarak resmi çalışmasının ilk belgesi olarak Beşiktaş’ta bir Kliniğe rastlıyoruz. Özel Beşiktaş Dispanseri, 1965 Yılı. Bu bilgiye yazılmış bir reçeteden ulaşıldı (*) Bu reçetedeki 1965 tarihi, aşağıdaki açıklamalarla da örtüşüyor. Ayrıca, 2019 yılında Prof. Dr. Hüsrev Hatemi ile yaptığım görüşmede, kendisi “Ben de Dr.Kıvılcıml’yı 1963 de Çapa’da tanımıştım” diye başladığı konuşmasında Kıvılcımlı’nın o tarihte kısa bir süre Çapa’da diplomasının tescili için son gerekenleri yaptığını anlatmıştı ki bu tanıklık ta yine hekimliğin resmilik kazanması tarihi ile örtüşüyor.

Sonuç olarak uzun yıllardır, Kıvılcımlı’nın resmi olarak ne zaman hekimlik hakkını aldığı konusunda net bilgimiz yoktu. Ama bizzat Kıvılcımlı tarafından kendi el yazısı ile doldurulan, Tabip Odasına Kayıt Fişi bu tarihin Mayıs 1963 olduğunu gösteriyor. Bu noktada çok önemli bir bilgi daha en görmek istemeyen gözlere dahi çarparak önümüze düşüyor. 1926 yılında bitirilen bir Tıp Fakültesinin diploması ancak ve ancak 37 yıl sonra tescil ediliyor, 37 yıl sonra resmi hekimlik yapma hakkı veriliyor. Ceberrut devlet her daim işbaşında. Bir insanı, bir hekimi 37 yıl mesleğinden uzak tutmak, 20 yıldan fazla mapushanelerde tutsak etmek… ve bizim bu gerçekliği ancak ve ancak Arşivden çıkan bir belgeyle tüm çıplaklığı ile idrak etmemiz… Bu nedenle bir kez daha yazalım, Arşivlere sahip çıkmalıyız, belgelerin onun bunun şunun değil bu işi hakkıyla yapan ve gerekli donanıma sahip kurumlarda muhafaza edilmesini sağlamalıyız

1963 Yılındaki Kayıt fişinde muayenehane adresi olarak, Müftüali, Müftü Hamam Sokak, No:52 Fatih adresini vermiş. Bu adres, Kıvılcımlı’nın uzun yıllar kullandığı bir adrestir. Teyzesi Seher Hanım ve annesi Münire Kıvılcımlı ile birlikte oturduğu, ailesinin evidir.

Kayıt Fişinden ulaşılan bilgiler:
Diplomada yazılı ad ve soyadı: Hikmet Kıvılcımlı
Bitirdiği Fakülte ve yıl: İstanbul Tıp Fakültesi, 1926
Diploma Numarası: 10381/13849
Diploma Tescil tarihi: 21 Mart 1963
Tabip Odasına Kayıt tarihi: 13.5.1963

Son olarak, Kıvılcımlı’nın Tabip Odasına Kayıt Fişini, arşivlerinden bularak çıkaran ve incelenmesini sağlayan İstanbul Tabip Odasına yürekten teşekkür ediyorum.

Memnune Kayagil

(*) Referans alınan belgelerin (yazı, reçete, fotoğraf) orijinalleri, Hollanda’nın Amsterdam şehrinde bulunan Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsündeki Kıvılcımlı Arşivinde muhafaza edilmektedir. İstendiğinde ulaşılabilmektedir.
IISH-International Institute of Social History, Kıvılcımlı Papers-Archives